Epidemiczne zapalenie rogówki
Rogówka jest bogato unerwiona czuciowo, dlatego też jej choroby łączą się z dużą bolesnością. Zmiany zapalne polegają na powstawaniu nacieków i owrzodzeń w obrębie rogówki. Ich przyczyną jest zakażenie bakteriami, wirusami lub grzybami.
W jej przebiegu dochodzi do istotnego zajęcia rogówki. Badanie w lampie szczelinowej ujawnia zadrażnienie i obrzęk spojówek, czasami z obecnością wylewów podspojówkowych oraz błon rzekomych. Charakterystycznym objawem jest obrzęk fałdu półksiężycowego spojówki oraz mięska łzowego, w różnym stopniu występujący u wszystkich pacjentów. W przebiegu infekcji może pojawić się ropna wydzielina świadcząca o nadkażeniu bakteryjnym. Obrzęk powiek z towarzyszącym opadnięciem powieki górnej ma zwykle większe nasilenie w pierwszym oku. Jeżeli dochodzi do zajęcia rogówki, następuje to najczęściej po czwartym dniu infekcji. Pierwszym objawem jest rozwój punktowych uszkodzeń nabłonka, które następnie powiększają się i przechodzą w nacieki podnabłonkowe. Nacieki uformowane są z kompleksów immunologicznych odkładających się w przedniej jednej trzeciej części rogówki. Ich obecność może w znacznym stopniu upośledzać ostrość widzenia, a także być przyczyną rozszczepiania światła oraz światłowstrętu. W niektórych przypadkach może dojść do powstania dużych geograficznych erozji nabłonka rogówki. Infekcji może towarzyszyć łagodny odczyn zapalny przedniego odcinka błony naczyniowej. Ostra faza choroby ustępuje w ciągu 3?6 tygodni. Ostrość widzenia zwykle poprawia się w ciągu kilku tygodni. Jednak nacieki podnabłonkowe mogą pozostać znacznie dłużej, nawet do kilku lat. W rzadkich przypadkach powodują długotrwałe pogorszenie ostrości widzenia.
Diagnostyka
Rozpoznanie epidemicznego zapalenia rogówki i spojówki stawiane jest zwykle na podstawie obrazu klinicznego oraz wywiadu. Wykluczyć należy inne przyczyny zapaleń spojówek oraz ?czerwonego oka?. Obecność ropnej wydzieliny w worku spojówkowym może prowadzić do pomyłek diagnostycznych. Dostępne są również testy laboratoryjne potwierdzające obecność infekcji adenowirusowej poprzez identyfikację antygenów wirusa (metoda immunoenzymatyczna), jego kwasu nukleinowego (metoda PCR) lub izolację wirusa z hodowli komórkowej.
Leczenie
Leczenie epidemicznego zapalenia rogówki jak dotąd jest niezadowalające i budzi wiele emocji. Przyczyną jest brak klinicznie potwierdzonej skutecznej terapii antyadenowirusowej mogącej skrócić i złagodzić przebieg choroby. Powszechnie stosowane są antybiotyki w kroplach mające na celu leczenie nadkażenia bakteryjnego lub zapobieganie mu oraz sztuczne łzy. Leki te nie wpływają na przebieg choroby, lecz jedynie nieznacznie łagodzą odczuwane przez pacjenta dolegliwości, takie jak uczucie ciała obcego oraz sklejanie powiek przez wydzielinę ropną. Wielu okulistów zaleca również krople steroidowe w ostrej fazie choroby. Dotychczasowe liczne badania wskazują jednak na brak podstaw do takiej terapii. Steroidy jedynie nieznacznie zmniejszają objawy zapalenia spojówek, natomiast w znaczący sposób przedłużają czas wydzielania wirusów ze łzami, a co za tym idzie ? okres infekcyjności pacjenta. Przyczynia się to do rozprzestrzeniania się epidemii. Zdania na temat wpływu steroidów na powstawanie nacieków podnabłonkowych rogówki są podzielone. W wielu badaniach udowodniono brak pozytywnego wpływu terapii steroidowej na ten proces, choć powstanie nacieków może być trochę opóźnione u leczonych pacjentów. Niektórzy autorzy zauważyli wprawdzie istotny wpływ steroidów na zmniejszenie ilości nacieków oraz objawów zapalenia spojówek, ale potwierdzają również przedłużenie czasu wydzielania wirusów i ostatecznie nie zalecają tej terapii. Stwierdzano również możliwość nawrotu nacieków po odstawieniu leczenia, występowania steroidozależności oraz typowych posteroidowych efektów ubocznych. Badania wykazały korzyść z leczenia kroplami steroidowymi w przypadkach z ciężkim zapaleniem rogówki, z odczynem zapalnym ze strony błony naczyniowej oraz z powstawaniem błon rzekomych spojówki